Συστηματικός τρόπος παραγωγής βασιλικού πολτού

Ο πιο συστηματικός όμως τρόπος παραγωγής βασιλικού πολτού είναι με τη μέθοδο του εμβολιασμού. Κατά τη μέθοδο αυτή σε βασιλικά κελιά εμβολιάζουμε προνύμφες εργατριών ηλικίας 1-3 ημερών και τα εμβολιασθέντα αυτά βασιλικά κελιά τοποθετούνται σε μελίσσια δυνατά, που δεν έχουν βασίλισσα. Την 3^η ημέρα από τον εμβολιασμό (72 ώρες) τα εμβολιασμένα βασιλικά κελιά έχουν τη μεγαλύτερη ποσότητα βασιλικού πολτού. Αφού αφαιρέσουμε την προνύμφη της βασίλισσας, συλλέγουμε το βασιλικό πολτό και μπορούμε πάλι να επαναλάβουμε τη διαδικασία του εμβολιασμού στα ίδια βασιλικά κελιά. Ο αριθμός των επαναλαμβανόμενων εμβολιασμών θα εξαρτηθεί από τη δύναμη του μελισσιού. Κάθε βασιλικό κελί δίνει ¼ του γραμμαρίου περίπου βασιλικό πολτό. Δηλαδή κάθε κυψέλη με 50 κελιά δίνει σε κάθε εμβολιασμό 10gr περίπου βασιλικό πολτό.

Ο βασιλικός πολτός διατηρείται εύκολα. Αμέσως μετά τη συλλογή του πρέπει να φιλτράρεται με λεπτό πανί ή με λεπτή νάιλον σίτα και να τοποθετείται αμέσως στο ψυγείο σε θερμοκρασία περίπου 2-4ºC. Τα φιαλίδια πρέπει να είναι καλά γεμισμένα και κλεισμένα για να μην έρχεται ο βασιλικός πολτός σε επαφή με το οξυγόνο. Επίσης θα πρέπει να τυλίγονται και με φύλλο αλουμινίου για να προστατεύονται από το φως. Αν χρειαστεί να συντηρήσουμε το βασιλικό πολτό για μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε χρειάζεται να τοποθετηθεί στην κατάψυξη. Με σωστή διατήρηση σε –18 έως –20°C διατηρούνται οι ιδιότητες του βασιλικού πολτού για 1 χρόνο. Η καλύτερη διατήρηση είναι η λυοφιλίωση, δηλαδή η ξήρανση σε κενό αέρος σε ατμοσφαιρική πίεση 7mm και θερμοκρασία -47°C.

Άλλος τρόπος διατήρησης του βασιλικού πολτού, είναι η ανάμειξή του με μέλι. Το μέλι δεν πρέπει να είναι ρευστό γιατί σαν ελαφρύτερος που είναι ο βασιλικός πολτός, ανεβαίνει στην επιφάνεια και έτσι δεν έχουμε ομοιόμορφη ανάμιξη. Το καταλληλότερο μέλι είναι το λεπτοκρυσταλλωμένο. Το μέλι αυτό, όταν τοποθετηθεί στο ψυγείο, έχει την υφή του πηχτού βουτύρου και με τον τρόπο αυτό ο βασιλικός πολτός μένει ομοιόμορφα αναμιγμένος.

Καλές και ποιοτικές...βασίλισσες

Καλές βασίλισσες προκύπτουν όταν πληρούνται δύο βασικοί παράγοντες : 

α)  η εκτροφή γίνεται σε δυνατό μελίσσι με πολύ πληθυσμό και πολλές παραμάνες μέλισσες που θα δώσουν περίσσεια βασιλικού πολτού στα κελιά και 

β) η ηλικία της προνύμφης είναι η ελάχιστη δυνατή ώστε να ξεκινήσει από την αρχή το τάϊσμα της ως βασίλισσα και όχι ως εργάτρια. 

Οι συνθήκες αυτές εντοπίζονται στη σμηνουργία, γι’ αυτό είναι γνωστό πως οι βασίλισσες αυτές είναι εξαιρετικής ποιότητας. Στην παραγωγή βασιλισσών λοιπόν με τη μέθοδο της ορφάνιας θα πρέπει αυτή να γίνει σε δυνατό μελίσσι και να δημιουργηθούν περίπου 10 κελιά. Για την επιλογή της κατάλληλης ηλικίας θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι το βασιλικό κελί σφραγίζει την 8η με 9η ημέρα ξεκινώντας από αυγό 1ης ημέρας. Εάν λοιπόν υποθέσουμε ότι έχουμε τοποθετήσει κηρήθρα με την ιδανική ηλικία που είναι πρώτης ημέρας προνύμφη (4 ημέρες από αυγό), τότε αυτό το βασιλικό κελί θα σφραγίσει μετά την ολοκλήρωση των 5 ημερών. Έτσι για να ελέγξουμε σωστά και να αφήσουμε μόνο τα εν δυνάμει καλά βασιλικά κελιά, προτείνεται μετά την ορφάνια, να επιθεωρήσουμε το μελίσσι 4 ημέρες μετά και να καταστρέψουμε όσα κελιά έχουν ήδη σφραγίσει, αφήνοντας όσα είναι ακόμα ανοιχτά ή ετοιμάζονται να σφραγίσουν. 

Η εξέλιξη αυτή και η καταλληλότητα αποδίδονται στον πίνακα που ακολουθεί.

Πίνακας 1 : Εξέλιξη του γόνου και καταλληλότητα των βασιλικών κελιών για ποιοτικές βασίλισσες.

   

Θεωρούμε πως έχουμε μία κηρήθρα που τοποθετείται σε ορφανό μελίσσι και πως στην κηρήθρα αυτή την ημέρα 1 (2η στήλη του πίνακα) υπάρχουν όλα τα στάδια του εργατικού γόνου. Στις επόμενες μέρες, οι μέλισσες θα μετατρέψουν αρκετά από αυτά σε βασιλικά προκειμένου να δημιουργηθεί καινούργια βασίλισσα. Υποψήφια κελιά είναι φυσικά του ανοιχτού γόνου, οι προνύμφες 4ης,5ης και 6ης ημέρας και τα αυγά, όταν προκύψουν απ’ αυτά προνύμφες το επόμενο διάστημα. 

Καλή ποιοτικά βασίλισσα θα προκύψει μόνο από τα κελιά εκείνα που οι μέλισσες τους συμπεριφέρθηκαν ως βασίλισσες από την πρώτη ημέρα που ξεκίνησαν να την ταΐζουν, δηλαδή προνύμφη 4 ημερών της στήλης 2 του πίνακα και αυγό 1ης, 2ης και 3ης ημέρας όταν το επόμενο διάστημα εκκολαφθούν από αυτά προνύμφες. Εάν επιθεωρήσουμε το μελίσσι 4 ημέρες μετά την τοποθέτηση της κηρήθρας στο μελίσσι, οι κατάλληλες αυτές ηλικίες θα είναι ακόμα ασφράγιστα βασιλικά κελιά (6η στήλη του πίνακα με πράσινο χρώμα) ενώ όλα τα άλλα θα είναι σφραγισμένα ή πολύ κοντά στο να σφραγίσουν (στην ίδια στήλη, με κόκκινο χρώμα).

Μέλισσα...το έντομο

Μέλισσα...το έντομο

Η μέλισσα είναι έντομο από την τάξη υμενόπτερα, που θεωρείται από όλα γενικά τα έντομα το πιο σπουδαίο από οικονομικής άποψης για τον άνθρωπο.

Είδη

Στο είδος της μέλισσας της μελιτοφόρου, όπως επίσημα λέγεται η μέλισσα, υπάρχουν τρεις βασικές ομάδες, η κάθε μια από τις οποίες έχει και μερικές φυλές. Η πρώτη ομάδα περιλαμβάνει τις μέλισσες της ανατολικής Ασίας με εκπρόσωπο τη μέλισσα την ινδική. Η δεύτερη ομάδα είναι η αφρικανική και η τρίτη ομάδα είναι η ευρωπαϊκή, που περιλαμβάνει πάνω από 10 φυλές. Οι πιο γνωστές διεθνώς είναι η Ιταλική (ligoustica) και η Γιουγκοσλαβική (Carnica), ενώ στην Ελλάδα πιο διαδεδομένη ντόπια φυλή είναι η (Cecropia) η οποία πήρε το όνομά της από τον πρώτο βασιλιά της Αθήνας Κέκροπα.

Η καθεμιά από τις παραπάνω ομάδες έχει μερικά βασικά διακριτά χαρακτηριστικά. Τα τελευταία χρόνια άρχισε η συστηματική διασταύρωση των μελισσών για να δημιουργηθεί νέος τύπος που θα έχει μέσο μέγεθος, θα είναι ήσυχη και εργατική και θα πολλαπλασιάζεται σχετικά εύκολα την άνοιξη.

Ιστορία

Η μέλισσα ζει στη Γη το λιγότερο 15 εκατομμύρια χρόνια και θεωρείται από τους πιο παλιούς κατοίκους της, που εξακολουθεί να υπάρχει ακόμη και σήμερα.

Είναι από τα ελάχιστα είδη των εντόμων που ο άνθρωπος προσπάθησε να εκμεταλλευτεί, βλέποντας ότι θα είχε κάποιο οικονομικό όφελος. Η προσπάθεια αυτή του ανθρώπου να εξημερώσει τη μέλισσα δεν είναι νέα. Υπάρχει μια σπηλαιογραφία στην Μπικόρπ της Ισπανίας, ηλικίας τουλάχιστον 15.000 χρόνων, όπου εικονίζεται ένας άνθρωπος που προσπαθεί να πάρει μέλι από μελίσσι.

Ανατομία

Το σώμα των μελισσών αποτελείται από το κεφάλι, το θώρακα και την κοιλιά. Στο κεφάλι των μελισσών υπάρχουν δυο σύνθετα μάτια στα πλάγια και τρία απλά στο πάνω μέρος. Από το τμήμα που βρίσκεται ανάμεσα στα μάτια, φυτρώνουν δυο κεραίες, πάνω στις οποίες βρίσκονται διάφορα αισθητήρια όργανα. Στο μπροστινό τμήμα του θώρακα φέρει δύο ζεύγη μεμβρανωδών φτερών. Η κοιλιά είναι χωρισμένη σε δακτυλίους, που ανάμεσά τους βρίσκονται οι κηρογόνοι αδένες. Ο τελευταίος απ' τους δακτυλίους έχει το κεντρί. Τα αρσενικά δεν διαθέτουν ούτε κηρογόνους αδένες,ούτε κεντρί.

Κοινωνική οργάνωση

Οι μέλισσες ανήκουν στην κατηγορία των εντόμων που παρουσιάζουν σαφή ιεράρχηση και ζουν σε μεγάλες οικογένειες, μέσα σε κυψέλες. Σε κάθε οικογένεια υπάρχει μια "βασίλισσα", που έχει σαν μοναδική αποστολή να εξασφαλίζει τον πολλαπλασιασμό της οικογένειας. Η οικογένεια έχει ακόμη μερικούς αρσενικούς, τους κηφήνες, που προορίζονται να γονιμοποιήσουν μόνο μια φορά τη βασίλισσα και στη συνέχεια να πεθάνουν. Τέλος κάθε οικογένεια αποτελείται από μερικές χιλιάδες θηλυκές μέλισσες, που είναι στείρες και λέγονται "εργάτριες". Οι εργάτριες, που αποτελούν και το βασικό πληθυσμό, έχουν πολλές και σύνθετες αποστολές, αρχίζοντας από τη δημιουργία αποθεμάτων τροφών, μέχρι τη φύλαξη της κυψέλης και την περιποίηση των μικρών.

Η βασίλισσα, ο κηφήνας και η εργάτρια ξεχωρίζουν με την πρώτη ματιά μεταξύ τους. Η εργάτρια είναι πιο μικρή και από τον κηφήνα και από τη βασίλισσα, και πιο αδύνατη. Η βασίλισσα έχει μεγαλύτερο μήκος, ενώ ο κηφήνας είναι κοντός, χοντρός και πιο σκούρος. Ο κηφήνας δεν έχει κεντρί, σε αντίθεση με τις εργάτριες και τη βασίλισσα που έχουν. Οι βασίλισσες το χρησιμοποιούν μόνο ενάντια σε άλλες βασίλισσες και αυτό δεν αποκολλάται από το σώμα τους όπως συμβαίνει με τις εργάτριες. Οι εργάτριες και οι βασίλισσες προέρχονται από γονιμοποιημένα αυγά. Αντίθετα, οι κηφήνες προέρχονται από αυγά μη γονιμοποιημένα. Έτσι, από το ίδιο αβγό είναι δυνατό να δημιουργηθεί βασίλισσα ή εργάτρια. Η διαφοροποίηση είναι αποτέλεσμα μιας ειδικής διατροφής που λαμβάνουν οι βασίλισσες από τη στιγμή που θα βγουν από το αβγό μέχρι που να μεταμορφωθούν σε τέλειο έντομο. Τρέφονται αποκλειστικά και μόνο από έναν πολτό, το λεγόμενο βασιλικό πολτό. Ο βασιλικός πολτός είναι στην πραγματικότητα αδενικό έκκριμα των εργατριών του οποίου η ακριβής σύνθεση, μέχρι σήμερα, δεν έχει προσδιοριστεί. Με το έκκριμα αυτό τρέφονται και εργάτριες, αλλά μόνο για ένα διάστημα που δεν ξεπερνά τις 48 ώρες. Στη συνέχεια τρέφονται με μείγμα μελιού, γύρης κλπ. Το μείγμα αυτό περιέχει κάποια ουσία που τελικά προκαλεί εκφυλισμό των γεννητικών οργάνων των εργατριών, τα οποία ατροφούν και δεν αναπτύσονται γίνονται ατελή θηλυκά έντομα δηλαδή εργάτριες μέλισσες.. οι κηφήνες τρέφονται και αυτοί με μείγμα βασικά μελιού και γύρης.

Αναπαραγωγή

Η βασίλισσα γονιμοποιείται μόνο μια φορά στην αρχή της ζωής της. Τότε εγκαταλείπει τη φωλιά και πετά στον αέρα συνοδευόμενη από μερικές δεκάδες κηφήνες. Η "γαμήλια τελετή" και το ζευγάρωμα γίνεται πάντα στον αέρα. Στο γαμήλιο αυτό ταξίδι η βασίλισσα δεν συνοδεύεται από τις εργάτριες και είναι ουσιαστικά απροστάτευτη. Ακριβώς το γεγονός αυτό έχει την πιο μεγάλη αξία στη φυσική επιλογή των μελισσών. Αν η βασίλισσα δεν είναι ικανή να αποφύγει τους εχθρούς της, τότε πρέπει να πεθάνει, χωρίς ν' αφήσει απογόνους. Τη θέση της θα πάρει κάποια άλλη που θα αποδειχτεί πιο γερή και πιο ικανή.

Μετά το ζευγάρωμα η βασίλισσα επιστρέφει στην κυψέλη. Γεννά έως το τέλος της ζωής χωρίς να ζευγαρώσει ποτέ ξανά .Οι φύλακες εργάτριες επιτρέπουν στη βασίλισσα να περάσει μόνο στην περίπτωση που έχει γονιμοποιηθεί, διαφορετικά δεν την αφήνουν μέχρι που να γονιμοποιηθεί. Δεν αφήνουν όμως τους κηφήνες να περάσουν. Μετά το γαμήλιο ταξίδι, οι κηφήνες είναι καταδικασμένοι σε θάνατο.

Οι μέλισσες αποτελούν μέχρι σήμερα έναν άγνωστο κόσμο. Ενώ πρόκειται για τέλεια οργανωμένη κοινωνία, δεν είναι ακόμη γνωστός ο τρόπος λειτουργίας και συνεννόησης. Το ότι οι μέλισσες συνεννοούνται μεταξύ τους είναι πέρα από κάθε αμφιβολία. Το ερώτημα που εξακολουθεί να παραμένει είναι το πώς γίνεται αυτό.

Μέχρι σήμερα έχει λυθεί το μυστήριο του προσανατολισμού και της ειδοποίησης ότι κάπου υπάρχει γύρη ή νέκταρ. Και όχι μόνο αυτό, αλλά και τι είδος και σε ποια ποσότητα. Έτσι αν κάποια μέλισσα βρει νέκταρ, δεν θα ειδοποιήσει ολόκληρο το μελίσσι, αλλά όσες είναι αρκετές, για να μαζέψουν το νέκταρ. Ο προσανατολισμός τους γίνεται με την πόλωση του φωτός. Όσον αφορά την επικοινωνία μεταξύ τους, υπάρχει ένα ολόκληρο σύστημα κινήσεων, ένα είδος "χορού", που εκτελεί η πρώτη μέλισσα που βρήκε την πηγή της τροφής. Οι υπόλοιπες εργάτριες παρακολουθούν το χορό, τον ερμηνεύουν και πετούν κατευθείαν, χωρίς να χάσουν το δρόμο τους.

Προϊόντα

Οι μέλισσες εκτρέφονται για το μέλι, που θεωρείται μια από τις πιο καλές τροφές, για το βασιλικό πολτό που χρησιμοποιείται σαν διεγερτικό και στην παρασκευή καλλυντικών, για το κερί, που πριν από μερικά χρόνια είχε μεγάλη αξία, και για το δηλητήριο τους που περιέχει ουσίες, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν φάρμακο για τους ρευματικούς. Ακόμη πολύ μεγάλη είναι η προσφορά των μελισσών στην επικονίαση των λουλουδιών.

Βασιλικός πολτός: γιατί και πώς ωφελεί την υγεία μας

Βασιλικός πολτός: γιατί και πώς ωφελεί την υγεία μας

Ο Βασιλικός πολτός, αποτελείται κατά το 67% σε νερό, 15.5 % σε πρωτεΐνη, 12.5 % σε σάκχαρα και 4% σε λιπίδια και μεταλλικά άλατα. Η πρωτεΐνη, παρέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα σε επαρκείς αναλογίες. Τα σάκχαρα αποτελούνται κυρίως από φρουκτόζη και γλυκόζη σε σχετικά σταθερή αναλογία, όμοια με του μελιού. Η αναλογία λιπιδίων, είναι ένα σπουδαίο και πολύ ενδιαφέρον χαρακτηριστικό του βασιλικού πολτού. Τα λιπίδια αποτελούνται κυρίως από λιπαρά οξέα σε ασυνήθιστη και σπάνια δομή, κυριότερο το υδροξυτρανσδεκενοικό οξύ που έχει αντιβακτηριδιακές και μυκητοκτόνες ιδιότητες.

Αυτό που δίνει εκπληκτικές ιδιότητες στο βασιλικό πολτό είναι η αφθονία σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β που είναι καθοριστικό για την καλή λειτουργία όχι μόνο του νευρικού μας συστήματος αλλά και ολόκληρου του οργανισμού, περιέχεται θειαμίνη Β1 3.9mg , ριβοφλαβίνη Β2 26,5mg, νιασίνη Β3 84mg, παντοθεικό οξύ 186mg , πυριδοξίνη Β6 2,4mg , ινοσιτόλη 100mg , βιοτίνη 1,7mg , φυλλικό οξύ 0,2mg.

Ποια πολύτιμα συστατικά εμπεριέχει;

Σε μικρότερες ποσότητες περιέχονται οι βιταμίνες : C, D, A, E. Τα κυριότερα μεταλλικά στοιχεία που περιέχει είναι : Κ, Ca, Na, Zn, Fe, Cu και Mn αξιόλογη η επικράτηση του K λιγότερη όμως από την γύρη. Επίσης, περιέχει μια σειρά ενεργών ουσιών, όπως η ακετυλοχολίνη που βρίσκεται σε ποσότητα πάνω από 1 mg/gr και η οποία έχει αγγειοδιασταλτικές ιδιότητες χρήσιμες για τη θεραπεία κυκλοφορικών διαταραχών που απαντώνται σε ηλικιωμένα άτομα.

Επιπλέον, έχει επίδραση και στο νευρικό σύστημα, επιτρέποντας τη μεταφορά ταλαντώσεων από μια νευρική ίνα σε άλλη. Τέλος διεγείρει την έκκριση αδρεναλίνης. Στο βασιλικό πολτό, υπάρχουν οργανικά οξέα που έχουν παρεμφερή δράση με την ινσουλίνη.

Οι μέλισσες μετρούν και αναγνωρίζουν ανθρώπινα πρόσωπα

Οι μέλισσες μετρούν και αναγνωρίζουν ανθρώπινα πρόσωπα

Οι μέλισσες έχουν την ικανότητα να εκτελούν πολύπλοκες ενέργειες, όπως το να μετρούν, ή να αναγνωρίζουν ανθρώπινα πρόσωπα. Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξε μια νεαρή Γαλλίδα ερευνήτρια που τιμήθηκε σήμερα για το έργο της από το ίδρυμα L'Oreal-Unesco "Για τις γυναίκες και την επιστήμη".

Αφού ολοκλήρωσε τις λαμπρές σπουδές της η Ορόρ Αβαργκέ-Ουεμπέρ, 31 ετών, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Επιστημών της Τουλούζης, ανακάλυψε "κατά τύχη" τον κόσμο των μελισσών, ενώ έκανε την πρακτική της. Έναν κόσμο που την συνάρπασε αμέσως: "Αντιλήφθηκα ότι τα έντομα αυτά ήταν ικανά να εκτελούν πολύπλοκες πράξεις. Και μάλιστα μάθαιναν πολύ πιο γρήγορα από τους πιθήκους", αποκάλυψε.

Τα πειράματα που πραγματοποίησε η Αβαργκέ-Ουεμπέρ επέτρεψαν να αποδειχθεί εμπειρικά ότι οι μέλισσες ξέρουν να μετρούν και αναγνωρίζουν τα πρόσωπα. Μεταξύ άλλων, διαπίστωσε ότι αν τις τοποθετούσε σε έναν λαβύρινθο, οι μέλισσες εντόπιζαν τα διαφορετικά σημάδια, τα μάθαιναν πολύ γρήγορα και αμέσως μετά επέλεγαν να ακολουθήσουν το σημάδι που θα τις οδηγούσε στην έξοδο, όπου τις περίμενε η "ανταμοιβή" τους.

Μολονότι ο εγκέφαλός τους έχει το μέγεθος κεφαλιού καρφίτσας, οι μέλισσες "έχουν άριστη όραση και πολύ καλή μνήμη", πρόσθεσε η ερευνήτρια. "Πολλοί νομίζουν ότι μόνο τα πρωτεύοντα είναι έξυπνα, όμως κάνουν λάθος", τόνισε.

Η Αβαργκέ-Ουεμπέρ απέδειξε επίσης ότι τα έντομα αυτά δεν κατευθύνονται μόνο από το ένστικτό τους. Σε ένα πείραμα που έκανε στο ύπαιθρο έδειξε ότι έχουν την ικανότητα "να προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους στο περιβάλλον και τις εμπειρίες που αποκτούν".

Η Γαλλίδα ερευνήτρια ελπίζει ότι με τα μελλοντικά πειράματά της θα κατανοήσει πώς οι μέλισσες πραγματοποιούν αυτές τις πολύπλοκες πράξεις μολονότι διαθέτουν τόσους λίγους νευρώνες (μόνο 1 εκατομμύριο, σε σύγκριση με τα 100 δισεκατομμύρια του ανθρώπου). Ίσως ο εγκέφαλός τους να διαθέτει μια μέθοδο πιο αποτελεσματική από εκείνη των ανθρώπων στη διαχείριση των πληροφοριών ή ένας νευρώνας να χρησιμοποιείται για πολλές διαφορετικές εργασίες.

Οι παρατηρήσεις αυτές θα μπορούσαν να επιτρέψουν στους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα τον ανθρώπινο εγκέφαλο αλλά και να συμβάλουν στην ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης. Η Αβαργκέ-Ουεμπέρ ενδιαφέρεται όμως και για κάτι εξίσου σημαντικό: να προστατεύσει τις μέλισσες, ένα είδος που απειλείται ολοένα και περισσότερο από τα τοξικά εντομοκτόνα και παρασιτοκτόνα που επηρεάζουν το νευρικό σύστημα και τη μνήμη των εντόμων.

Το ινστιτούτο L'Oreal-Unesco ιδρύθηκε το 2007 με σκοπό να ενθαρρύνει τις νέες γυναίκες "να συνεχίζουν την επιστημονική καριέρα τους".