Εξασφάλιση νερού στις μέλισσες

Εξασφάλιση  νερού  στις  μέλισσες

 Η εξασφάλιση νερού στις μέλισσες αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για μια επιτυχημένη ανάπτυξη του μελισσιού και μία καλή παραγωγή. Η ωοτοκία της βασίλισσας και η επέκταση της γονοφωλιάς επηρεάζεται άμεσα από την επάρκεια νερού στην κυψέλη. Οι μέλισσες μπορούν για ένα διάστημα να εκθρέψουν γόνο χωρίς να έχουν στη διάθεσή του γύρη, μετακινώντας πρωτείνες από άλλα σημεία του σώματός τους προς τους αδένες παραγωγής βασιλικού πολτού, δεν μπορούν όμως να εκθρέψουν γόνο χωρίς νερό. Το νερό είναι απαραίτητο στις μέλισσες για :          

• τη ρύθμιση της θερμοκρασίας της φωλιάς
•  την αραίωση του μελιού ή του πυκνού σιροπιού, που τους δίνεται ως τροφοδότηση, ώστε να παρασκευάσουν το μίγμα με το οποίο ταίζουν τον γόνο
• να διαλύσουν την κρυσταλλική ζάχαρη ή το ζαχαρωμένο μέλι
• να διατηρήσουν τη σχετική υγρασία μέσα στ κελί στα επιθυμητά επίπεδα, ώστε να μπορέσει το ωό που ωοτοκεί η βασίλισσα να εκκολαφθεί και να μην αποξηρανθεί
•  να επιβιώσουν ως οργανισμοί, καθώς όπως και στον άνθρωπο το 60% του όγκου του σώματός τους αποτελείται από νερό.

 Συμπεριφορά των μελισσών κατά τη συλλογή νερού :
            Σε κάθε μελίσσι υπάρχει μία εξειδικευμένη ομάδα μελισσών, που ασχολείται αποκλειστικά με τη συλλογή και μεταφορά νερού στην κυψέλη. Οι μέλισσες αυτές το 70% του νερού που συλλέγουν και μεταφέρουν στον πρόλοβό τους, σε οικιακές μέλισσες, οι οποίες με τη σειρά τους παίζουν τον ρόλο των αποθηκών νερού. Το υπόλοιπο νερό (30%) περνά στ κυρίως στομάχι της ‘νεροκουβαλήτρας’ μέλισσας. Ένα μικρό μέρος χρησιμοποιείται και το υπόλοιπο αποβάλλεται με τα περιττώματα.
            Όταν οι εργάτριες μέλισσες έχουν ανάγκη για νερό μπορούν να πετάξουν ακόμα και σε χαμηλότερες θερμοκρασίες, από εκείνες στις οποίες πετάνε για να συλλέξουν νέκταρ. Ιδιαίτερα κατά τους μήνες Μάρτιο - Μάιο, οπότε και αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς η γονοφωλιά και οι ανάγκες για νερό είναι μεγάλες, μπορούν να πετάξουν και σε θερμοκρασία 7°-10° C .
            Οι μέλισσες συλλέγουν νερό θερμοκρασίας 18°-32° C , ενώ αγνοούν νερό θερμοκρασίας μεγαλύτερης των 36° C . Επίσης προτιμούν νερό με αλάτι, όταν όμως η περιεκτικότητα του αλατιού στ νερό ξεπεράσει το 1%, τότε οι μέλισσες δεν το συλλέγουν.

Οι ανάγκες ενός μελισσιού σε νερό :
            Οι μέλισσες ενός μελισσιού συλλέγουν περίπου 0,5 του λίτρου νερό ανά ημέρα. Σε ζεστές ημέρες  η ποσότητα αυτή μπορεί να φτάσει τα 2 λίτρα, ενώ έχει υπολογιστεί ότι όταν επικρατεί καύσωνας ένα μελίσσι μπορεί να συλλέξει έως και 5 λίτρα νερού την ημέρα.
            Μία συλλέκτρια νερού κάνει 56 περίπου ταξίδια ανά ημέρα, τα οποία μπορούν να γίνουν και 100, σε ημέρες εντατικής συλλογής νερού. Το κάθε ταξίδι διαρκεί περίπου 3-10 λεπτά και το κάθε φορτίο αρκεί για 20 περίπου προνύμφες

Ποτίστρες νερού :
Το νερό μπορεί να δοθεί στις μέλισσες είτε απ’ ευθείας, με τροφοδότες μέσα στην κυψέλη, είτε με εξωτερικούς τροφοδότες.
Α. Εσωτερικοί τροφοδότες νερού :
            Η τοποθέτηση νερού μέσα στην κυψέλη βοηθά ιδιαίτερα κατά τις πολύ ζεστές ημέρες, ώστε να μην μειωθεί ο ρυθμός ωοτοκίας της βασίλισσα, να διατηρηθεί ο πληθυσμός του μελισσιού και να αυξηθούν οι αποδόσεις του. Ιδιαίτερα απαραίτητο είναι το νερό μέσα στην κυψέλη, όταν τα μελίσσια μετακινούνται σε μεγάλες αποστάσεις, με φορτηγά, πλοία κ.α. και πρόκειται να παραμείνουν κλειστά για πολλές ώρες, ή όταν πρέπει να παραμείνουν κλειστά λόγω αεροψεκασμών.      

 Νερό μέσα στην κυψέλη μπορεί να τοποθετηθεί με :

• άδειες κηρήθρες που γεμίζονται με νερό και τοποθετούνται στις πλαϊνές θέσεις
• τροφοδότες εισόδου, ατμοσφαιρικής πίεσης τύπου  Boardman
• τροφοδότες οροφής, προσαρμοσμένοι στ εσωτερικό καπάκι, τύπου Miller
•  τροφοδότης πλαίσιο, που τοποθετείται στις ακριανές θέσεις της κυψέλης
•  σφουγγάρι εμποτισμένο με νερό, που τοποθετείται στην κυψέλη από την είσοδο.

 Β. Εξωτερικοί τροφοδότες νερού :
            Οι τροφοδότες αυτοί πρέπει να είναι φτηνής κατασκευής και να παράσχουν στις μέλισσες άφθονο, τρεχούμενο και ανανεούμενο νερό. Θα πρέπει να διαθέτουν ένα υλικό, το οποίο να κατακρατά νερό, ώστε να μπορούν από εκεί οι μέλισσες να ρουφούν νερό και να μην πνίγονται.
            Δοχεία ανοιχτά, που αφήνονται να γεμίσουν νερό από τη βροχή ή από τον μελισσοκόμο, αποτελούν μόνιμη πηγή μολύνσεων για τις μέλισσες, καθώς πέφτουν σ’ αυτές περιττώματα μελισσών ή πουλιών και άλλες ακαθαρσίες, ενώ οφείλονται και για τον πνιγμό πολλών από αυτές.
            Οι μέλισσες συλλέγουν ευχάριστα νερό θερμοκρασίας 21°-27° C . Για το λόγο αυτό τροφοδότες νερού που τοποθετούνται στην ύπαιθρο, την άνοιξη πρέπει να τοποθετούνται σε μέρος που να λιάζονται, ενώ αντίθετα το καλοκαίρι θα πρέπει να σκιάζονται.
            Ως εξωτερικοί τροφοδότες νερού θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν :

• συσκευή ορού, που χρησιμοποιείται στα νοσοκομεία, η οποία προσαρμόζεται σε ένα δοχείο με νερό ώστε να αφήνει λίγο-λίγο το νερό να ποτίζει ένα σφουγγάρι, ή άλλο υλικό που μπορεί να κατακρατά νερό. Οι μέλισσες ρουφούν νερό δεν πίνουν
• βαρέλι λαδιού με βρύση. Το νερό θα πρέπει να κυλά από τη βρύση σε μια σχετικά μεγάλη επιφάνεια ξύλινη ή πέτρινη, ή μια σειρά κεραμίδια, ή βότσαλα κ.α.

Απομάκρυνση μελισσών από μία πηγή νερού :
 
            Εάν ο μελισσοκόμος δεν φροντίσει να παράσχει στα μελίσσια του νερό, τότε οι μέλισσες θα αναγκαστούν να βρουν μόνες τους. Θα προτιμήσουν σ’ αυτή την περίπτωση την πιο κοντινή πηγή νερού, έστω εάν αυτή είναι η πισίνα κάποιου γειτονικού σπιτιού, ή η ποτίστρα του παρακείμενου στάβλου. Σ’ αυτή την περίπτωση θα πρέπει οι μέλισσες να απομακρυνθούν από αυτή την πηγή νερού που έχουν ωστόσο συνηθίσει.
            Η μία λύση είναι να μεταφερθούν τα μελίσσια σε απόσταση τουλάχιστον 6 χιλιομ. Μακριά από την θέση του μελισσοκομείου, για 2 εβδομάδες, έτσι ώστε να χάσουν την μνήμη τους.
            Η άλλη λύση, και η πιο επικίνδυνη και μη συνιστώμενη, είναι να τοποθετηθούν στην πηγή νερού ουσίες που απωθούν τις μέλισσες, ενώ ταυτόχρονα να τους δοθεί μία άλλη πηγή νερού.

            Η ουσία που συνήθως χρησιμοποιείται ως απωθητικό των μελισσών είναι το καρβολικό οξύ. Το καρβολικό οξύ είναι κρυσταλλικό, διαλύεται σε ζεστό νερό σε αναλογία 20-50 γραμ. ανά 100 ml νερού. Η ποσότητα εξαρτάται από τη θερμοκρασία. Όσο υψηλότερη είναι η θερμοκρασία του περιβάλλοντος τόσο μικρότερη ποσότητα οξέος θα χρειαστεί να διαλυθεί. Το καρβολικό οξύ χρησιμοποιείται μόνο σε ιδιάζουσες περιπτώσεις καθώς είναι ιδιαίτερα τοξικό, ενώ έχει κατηγορηθεί και ως καρκινογόνο.

Στη νέα θέση που θέλουμε να προσελκύσουμε τις μέλισσες, τοποθετούμε στην αρχή δισκάκι με σιρόπι, και όταν συνηθίσουν οι μέλισσες να το επισκέπτονται, τότε το αντικαθιστούμε με νερό.

Ο φυσικός εχθρός της μέλισσας...

Σφήκες: O φυσικός εχθρός της μέλισσας και η αντιμετώπιση της

  

Σφήκες, σκούρκοι, σερσένια ή όπως αλλιώς τα λέτε...πρόκειται για ένα ζωντανό φυσικό εχθρό της μέλισσας.Οι σφήκες επιτίθενται στις μέλισσες με σκοπό να τραφούν είτε με τις μέλισσες είτε με τα προϊόντα των μελισσών.
  Οι καλοκαιρινοί μήνες είναι η περίοδος εμφάνισης τους και φυσικά η περίοδος που τα μελίσσια μας έχουν πρόβλημα από τις σφήκες.Υπάρχουν αρκετοί τρόποι αντιμετώπισης της σφήκας.Πρώτα από όλα πρέπει να διατηρούμε δυνατά μελίσσια ώστε να έχουν ανεβασμένες άμυνες ενάντια στον εχθρό!Το έργο των μελισσών ενισχύεται περισσότερο όταν  μικραίνουμε την είσοδο της κυψέλης.
 

Καμιά φορά παρατηρούμε πρόπολη στην είσοδο,ο λόγος είναι ότι το μελίσσι αισθάνεται τον κίνδυνο και παίρνει μόνο του τις προφυλάξεις!
 Ενέργειες που μπορούμε να κάνουμε ώστε να βοηθήσουμε τα μελίσσια:

• Παίρνουμε 2gr confidor και τα ρίχνουμε σε μισό λίτρο νερό και στη συνέχεια ανακατεύουμε.Παίρνουμε το διάλυμα και το ρίχνουμε σε κιμά!Στη συνέχεια τοποθετούμε το δόλωμα σε πιατάκια  κοντά στις μέλισσες.Οι σφήκες μεταφέρουν το δόλωμα στην αποικία της και θανατώνονται έτσι αρκετές σφήκες!
• Σε πιατάκια βάζουμε ποντικόκολλα και πάνω τοποθετούμε σαρδέλα ή κάποιο κομμάτι κρέας!Η σφήκα που θα πάει να το φάει,κολλάει στην ποντικόκολλα και ψοφάει.

• Παίρνουμε ένα μπουκάλι πλαστικό το κόβουμε στο ύψους του λαιμού και τοποθετούμε μέσα χυμούς φρούτων με ξύδι.Το πάνω μέρος που κόψαμε το βάζουμε στο μπουκάλι ανάποδα με το πώμα προς τα κάτω!Το μπουκάλι το κρεμάμε σε δέντρα κοντά στις κυψέλες.Αυτή η μέθοδος θέλει ανανέωση περίπου μια φορά της εβδομάδα.

Επίσης στα μαγαζιά υπάρχουν διάφορες παγίδες που μπορείτε να προμηθευτείτε.Καλή επιτυχία!

Διατροφή των μελισσιών

Διατροφή των μελισσιών

Οι μέλισσες χρειάζονται:

α. πρωτεϊνες-αμινοξέα => γύρη

β. υδατάνθρακες => νέκταρ ή μελίτωμα (μέλι)

γ. λιπίδια => γύρη

δ. βιταμίνες => γύρη (κυρίως) και μέλι

ε. ιχνοστοιχεία => γύρη

Τροφοδότηση με γύρη – παρατηρήσεις:

1. Η ικανοποίηση των αναγκών ενός μελισσιού σε γύρη δεν είναι δεδομένη

2. Συλλέγουμε γύρη με γυρεοπαγίδες

3. Γυρεόπιτα: 6 κιλά γύρης + 6 κιλά ζάχαρης αναμειγνύονται σε 0,5 λίτρα νερού (ανάμειξη 30-60 λεπτά)

4. Στο μελίσσι δίνονται 300 γραμμάρια γυρεόπιτας, δυο φορές τη βδομάδα

Τροφοδότηση με νερό:

- Ανάγκες: σε ζεστές μέρες έως και 2 λίτρα ανα μελίσσι

- Η τροφοδότηση με ποτίστρες νερού εξωτερικές ή με τροφοδότες εισόδου, οροφής κλπ.

Τροφοδότηση γίνεται:

1. Για δημιουργία αποθεμάτων με σκοπό το ξεχειμώνιασμα ή για κενά ανθοφορίας - Αργά το φθινόπωρο, Ιανουάριο, Μάιο ή Αύγουστο – Με ζαχαροζύμαρο (ζάχαρη και μέλι: 4-1) δικό μας - Όχι λεηλασία, δεν αποθηκεύεται, δε χαλά, πιο θρεπτικό – Αλλά κίνδυνος διάδοσης ασθενειών από μολυσμένο μέλι.

2. Σε εποχές ξηρικές χωρίς ανθοφορίες όπου περιορίζεται η εκτροφή γόνου - Μάιο ή Αύγουστο - Ζαχαροζύμαρο (ζάχαρη και μέλι: 4-1) δικό μας + γυρεόπιτα - Όχι λεηλασία, δεν αποθηκεύεται, δε χαλά, πιο θρεπτικό – Αλλά κι εδώ κίνδυνος διάδοσης ασθενειών απ' το μέλι.

3. Για διέγερση της βασίλισσας και γρήγορη παραγωγή γόνου - Για πληθυσμό σε υψηλά επίπεδα - όταν έχει σταματήσει η νεκταροέκκριση ή για εκμετάλλευση κύριας ανθοφορίας (40 ημέρες πριν) ή ακόμη το φθινόπωρο για ανανέωση πληθυσμού [παρατήρηση: όχι διεγερτική τροφοδοσία με ακατάλληλο καιρό] - Καθημερινά για 10 περίπου συνεχείς ημέρες με 1/4 του λίτρου σιρόπι (1:1) => προϋπόθεση η ύπαρξη γύρης ή υποκατάστατου, κηρήθρες με άδεια κελιά (καθαρή γονοφωλιά), μικρή βασίλισσα, δυνατά μελίσσια - Περισσότερος γόνος και μεγαλύτερος πληθυσμός, αλλά Κοπιαστική εργασία (=> γι' αυτό προτείνεται η μέθοδος της "αποθήκης", δηλαδή τροφοδότηση σ' ένα αριθμό μελισσιών και μετά ενίσχυση των υπολοίπων με πλαίσια με εκκολαπτόμενο γόνο).

4. Για Βασιλοτροφία ή εισαγωγή νέας βασίλισσας - Δεν είναι απαραίτητη, αλλά βοηθά. Κανονικά για βασιλοτροφία ή βασιλικό πολτό χρειάζεται μια ήπια ανθοφορία με μέλι και γύρη - Σιρόπι σε αναλογία 1:1 (300-400ml) + γυρεόπιτα - Οι μέλισσες όταν δέχονται μεγάλη ποσότητα σιροπιού, τότε το αποθηκεύουν ως απόθεμα, ενώ αδρανούν όσον αφορά στις εργασίες που θέλουμε, π.χ. εκτροφή βασιλικών κελιών.

5. Για συνένωση ή τεχνητό αφεσμό - Συνένωση: μία τροφοδότηση με μικρή ποσότητα σιροπιού, ενώ για Παραφυάδα: ζαχαροζύμαρο+γυρεόπιτα - Το σιρόπι στη συνένωση βοηθά στην ανταλλαγή μυρωδιών, ενώ το ζαχαροζύμαρο στην παραφυάδα δεν προκαλεί λεηλασία, διαρκεί περισσότερο και είναι πιο θρεπτικό.

6. Όταν υπάρξει απώλεια μεγάλου αριθμού συλλεκτριών από εντομοκτόνα ή άλλες αιτίες – Συνίσταται το ζαχαροζύμαρο + γυρεόπιτα, εφόσον η πλειοψηφία των μελισσών που έχουν απομείνει είναι μικρής ηλικίας.

7. Ως μέσο χημειοθεραπείας για την αντιμετώπιση ασθενειών - Όταν κάνουμε θεραπεία ή πρόληψη (Για παράδειγμα θυμόλη στο ζαχαροζύμαρο ή στο σιρόπι).

 

Πηγή : Άρθρο-μελέτη της Δρ. Σοφίας Γούναρη του ΕΘΙΑΓΕ (2009)

Για περιπτώσεις εμφάνισης αλλεργικής αντίδρασης

Γενικά σκευάσματα που προτείνεται να έχετε μαζί σας για περιπτώσεις εμφάνισης αλλεργικής αντίδρασης είναι τα παρακάτω :

1. ANAPEN

Περιγραφή : Ενέσιμο διάλυμα. Προγεμισμένη σύριγγα επινεφρίνης
Ενδείξεις: Θεραπεία διάσωσης σε οξείες αλλεργικές αντιδράσεις (αναφυλαξία)
Δραστική ουσία : Επινεφρίνη
Χορήγηση : Ενδομυϊκά
Συσκευασία : 1 κουτί, 1 σύριγγα, 0,3ml
Συγκέντρωση : Μία δόση 0,3ml περιέχει 150μg επινεφρίνης
Τιμή (κατά προσέγγιση) : 45€
Διάρκεια ζωής : 21 μήνες
Φύλαξη : Σε θερμοκρασίες όχι μεγαλύτερες από 25°C

1. XOZAL

Περιγραφή: Δισκία επικαλυμμένα με υμένιο. Αντιισταμινικό για συστηματική χρήση, παράγωγο της πιπεραζίνης. Φάρμακο παθήσεων αναπνευστικού συστήματος.
Ενδείξεις: Θεραπεία συμπτωμάτων που σχετίζονται με αλλεργικές καταστάσεις.
Δραστική ουσία: Λεβοσετιριζίνη
Χορήγηση: Από το στόμα
Συσκευασία: 1 κουτί, 10 δισκία
Συγκέντρωση: 5mg/δισκίο
Τιμή (κατά προσέγγιση) : 6€

1. ZIRTEK (αντί του XOZAL, παρόμοια δράση)

Περιγραφή: Δισκία επικαλυμμένα με υμένιο. Αντιισταμινικό για συστηματική χορήγηση, παράγωγο της πιπεραζίνης που διαθέτει και in vivo αντιαλλεργική δράση . Φάρμακο παθήσεων αναπνευστικού συστήματος.
Ενδείξεις: Συμπτωματική αγωγή της εποχιακής αλλεργικής ρινίτιδας, αλλεργικής επιπεφυκίτιδας κ.α.
Δραστική ουσία: Σετιριζίνη
Χορήγηση: Από το στόμα
Συσκευασία: 1 κουτί, 10 δισκία
Συγκέντρωση: 10mg ανά δισκίο
Τιμή (κατά προσέγγιση) : 5€
Φύλαξη: Σε θερμοκρασία δωματίου

1. MEDROL

Περιγραφή: Δισκία φλοιοεπινεφριδικής ορμόνης. Δρουν ως παράγοντας μεταγραφής για την ενεργοποίηση ή απενεργοποίηση γονιδίων ανάλογα με τον ιστό.
Ενδείξεις : Αντιμετώπιση ποικίλων παθολογικών καταστάσεων
Δραστική ουσία : Μεθυλπρεδνιζολόνη
Χορήγηση : Από το στόμα
Συσκευασία : 1 κουτί, 14 δισκία
Συγκέντρωση : 16mg/δισκίο
Τιμή (κατά προσέγγιση) : 3€
Φύλαξη : Σε θερμοκρασία 15 – 30°C

1. AEROLIN

Περιγραφή  Αερόλυμα για εισπνοή, σταθερών δόσεων. Εκλεκτικός διεγέρτης των βήτα-2 αδρενεργικών υποδοχέων. Για το αναπνευστικό σύστημα, φάρμακο για τις αποφρακτικές παθήσεις των αεροφόρων οδών.
Ενδείξεις : Ανακούφιση από το βρογχόσπασμο σε βρογχικό άσθμα κάθε μορφής. Βρογχοδιασταλτικό φάρμακο για την αντιμετώπιση βρογχικού άσθματος και χρόνιων αποφρακτικών πνευμονοπαθειών.
Δραστική ουσία : Σαλβουταμόλη
Χορήγηση : Δια εισπνοής
Συσκευασία : Μεταλλική δοσιμετρική συσκευή η οποία περιέχει 200 εισπνοές
Τιμή (κατά προσέγγιση) : 3€
Φύλαξη : Σε θερμοκρασία όχι μεγαλύτερη των 30°C

1. FUCICORT

Περιγραφή: Κρέμα εξωτερικής χρήσης (δερματολογικό φάρμακο) με ισχυρή τοπική αντιβακτηριακή, αντιφλεγμονώδη και αντικνησμώδη δράση.
Ενδείξεις : Φλεγμονώδεις δερματίτιδες με παρουσία βακτηριακής λοίμωξης
Δραστικές ουσίες : α) Βηταμεθαζόνη : Ισχυρό τοπικό κορτικοστεροειδές με αντιφλεγμονώδη δράση
β) Φουσιδικό οξύ : Δρα παρεμβαίνοντας στη σύνθεση βακτηριακών πρωτεϊνών.
Χορήγηση : Δερματική
Συσκευασία : Σωληνάριο αλουμινίου των 15g
Συγκέντρωση : Φουσιδικό οξύ : 20mg/gr
Βηταμεθαζόνη : 1 mg/gr
Τιμή (κατά προσέγγιση) : 6€
Φύλαξη : Σε θερμοκρασία δωματίου

 

Πηγή : ΑΠΘ, Εργαστήριο Μελισσοκομίας - Σηροτροφίας

Παρασκευή γυρεόπιτας

Παρασκευή γυρεόπιτας, ΑΠΘ Εργαστήριο Μελισσοκομίας - Σηροτροφίας

 

Ένας καλός τρόπος χρησιμοποίησης της συλλεγμένης γύρης είναι με την παρασκευή γυρεόπιτας. Οι αναλογίες των υλικών που θα χρειαστούν είναι 6 κιλά γύρη : 6 κιλά άχνη ζάχαρη : 1,3 λίτρα νερό χλιαρό : μέλι όσο χρειαστεί για να γίνει ζυμάρι που δεν κολλάει στα χέρια.

Αρχικά τοποθετείται η γύρη στο χλιαρό νερό (όχι πολύ ζεστό) και παραμένει εκεί περίπου μισή ώρα προκείμενου να λιώσει. Στη συνέχεια δουλεύεται καλά μέχρι να γίνει πολτός και μετά προστίθενται η άχνη ζάχαρη και όσο μέλι απαιτείται. Το προϊόν τοποθετείται στο ψυγείο και από εκεί διατίθεται στα μελίσσια σε ποσότητες περίπου 200 – 250 γραμμάρια ανά μελίσσι.
Στην περίπτωση που δεν υπάρχει γύρη και ο μελισσοκόμος πρέπει να καταφύγει σε άλλες λύσεις, συνήθως προτείνεται το σογιάλευρο. Η σόγια όμως δυστυχώς είναι στις περισσότερες των περιπτώσεων, γενετικά τροποποιημένη με άγνωστες συνέπειες στη συμπεριφορά και φυσιολογία της μέλισσας. Για το λόγο αυτό καλό θα είναι να αποφεύγεται. Ως λύση θα μπορούσαν να δοκιμαστούν άλλα άλευρα που προέρχονται από φυτά μη γενετικά τροποποιημένα, πωλούνται ως ζωοτροφές σε κάποιες περιπτώσεις και είναι πολύ οικονομικά. Το αλεύρι από ρεβίθι, κουκί, σουσάμι θα μπορούσαν να αποτελέσουν τέτοιες λύσεις αλλά είναι σημαντικά δύο πράγματα προτού αυτό γίνει μαζικά. Να γνωρίζουμε το ποσοστό πρωτεΐνης που περιέχουν και να δοκιμαστεί το προϊόν σε 2 – 3 μελίσσια προκειμένου να ελεγχθούν πιθανές παρενέργειες.
Η γνώση της περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην ποσότητα που τελικά θα χρησιμοποιηθεί. Δεν είναι δύσκολο να τη μάθουμε αφού τα άλευρα αυτά συνήθως συνοδεύονται από έντυπο με σχετικές αναλύσεις που έχουν γίνει. Ο ίδιος κανόνας άλλωστε ισχύει και στην περίπτωση που θα χρησιμοποιούσαμε σογιάλευρο.
Το ποσοστό πρωτεϊνών των περισσότερων αλεύρων είναι γύρω στο 50% ενώ η γυρεόπιτα που θα φτιάξουμε θα πρέπει να έχει ποσοστό πρωτεϊνών 23%. Μικρότερη συγκέντρωση δε θα έχει ικανοποιητικά αποτελέσματα, ενώ μεγαλύτερη γίνεται τοξική και μπορεί να προκαλέσει δυσεντερίες στις μέλισσες.
 

Η ποσότητα του αλεύρου που θα χρησιμοποιηθεί (σε κιλά) είναι :

   (23% x α) / β

  όπου α : τα κιλά του τελικού προϊόντος που θα παρασκευαστεί και
β : το % ποσοστό πρωτεΐνης που έχει το άλευρο 

Παράδειγμα :
Θέλουμε να παρασκευάσουμε 10 κιλά υποκατάστατο γύρης και έχουμε αγοράσει σισαμάλευρο που έχει πρωτεΐνη 47%. 

Σισαμάλευρο που θα χρησιμοποιήσουμε :

  (23% x 10 κιλά) / 47% = 4,9 κιλά

Τα υπόλοιπα μέχρι τα 10 κιλά είναι άχνη ζάχαρη (στο παράδειγμά μας 5,1 κιλά άχνη) και στη συνέχεια προστίθεται μέλι  μέχρι να γίνει το επιθυμητό ζυμάρι.

Κυψέλη - το σπίτι της μέλισσας

Κυψέλη - το σπίτι της μέλισσας

Ο ΘΑΥΜΑΣΤΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ του ΣΠΥΡΟΥ ΣΚΑΡΕΑ, Γεωπόνου-Εντομολόγου

Όλοι μας έχουμε δει μέλισσες να πετούν από λουλούδι σε λουλούδι. Όλοι μας έχουμε απολαύσει το μέλι, τη μοναδική αυτή θρεπτική τροφή που οι μέλισσες μας προσφέρουν εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ο κόσμος των μελισσιών είναι ο κόσμος της συνεργασίας, της εργατικότητας και της ομαδικότητας. Θα μάθουμε, λοιπόν, πώς ζουν αυτά τα όμορφα έντομα, πως εργάζονται για να μας δώσουν το μέλι άλλα και τα μυστικά της καθημερινής τους ζωής.

Οι μέλισσες είναι κοινωνικά έντομα, όπως τα μυρμήγκια, οι σφήκες, οι τερμίτες. Τα μέλη δηλαδή του ίδιου είδους παρουσιάζουν διαφορετικές «ομάδες» με ξεχωριστά καθήκοντα και ρόλους μέσα στην κυψέλη. Έτσι, στις μέλισσες έχουμε τρεις διαφορετικές ομάδες: τις εργάτριες, τους κηφήνες και τη βασίλισσα.
Η Βασίλισσα

Σε κάθε κυψέλη υπάρχει πάντα μια βασίλισσα ή «μάνα», όπως την αποκαλούν οι μελισσοκόμοι. Αυτή τρέφεται με βασιλικό πολτό (μια ειδική τροφή που την παράγουν οι εργάτριες ηλικίας 7-13 ημερών) από την αρχή μέχρι το τέλος της ζωής της. Γι' αυτό και ζει μέχρι 3-4 χρόνια και είναι το μόνο μέλος στην κυψέλη που γεννάει αυγά. Τα αυγά τα τοποθετεί στο κέντρο του εξάγωνου κελιού, που θα αποτελέσει την θερμοκοιτίδα των πρώτων σταδίων ανάπτυξης της μέλισσας (αυγό, προνύμφη, νύμφη).

Η βασίλισσα εκπέμπει κάποιες ουσίες, τις φερομόνες, οι οποίες αποτελούν τις διαταγές προς τις εργάτριες μέλισσες για τις εργασίες που πρέπει να κάνουν. Οι υπόλοιπες μέλισσες δεν βλέπουν τη βασίλισσα (μέσα στην κυψέλη όλα είναι σκοτεινά), και έτσι την αντιλαμβάνονται μόνο από τις μυρωδιές που εκπέμπει.

Οι εργάτριες κατασκευάζουν τα βασιλικά κελιά, όπου θα εκτραφούν οι εργάτριες. Η βασίλισσα, όταν είναι ακόμα προνύμφη τρέφεται με βασιλικό πολτό που τις δίνουν οι εργάτριες. Καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής της, οι εργάτριες την ταΐζουν, την καθαρίζουν, παίρνουν τα κόπρανά της έξω από την κυψέλη και γενικά την φροντίζουν συνέχεια και ευλαβικά. Είναι θα λέγαμε βασίλισσα με όλη τη σημασία της λέξης! Μετά την έξοδό της από το κελί (σε 16 μέρες από τότε που ήταν αυγό), η βασίλισσα ψάχνει να βρει άλλα βασιλικά κελιά, τα οποία καταστρέφει για να παραμείνει μόνο εκείνη.

Περίπου 1 εβδομάδα μετά τη γέννησή της, η βασίλισσα πετά για πρώτη φορά έξω από την κυψέλη, για να συζευχθεί με 8-10 κηφήνες. Η πτήση γίνεται τις πρώτες απογευματινές ώρες και μόνο όταν ο καιρός είναι καλός, αλλιώς αναβάλλεται. Το γαμήλιο ταξίδι διαρκεί έως 20 λεπτά μέχρι η βασίλισσα να πάρει λίγο σπέρμα από τον κάθε κηφήνα, το οποίο αποθηκεύει για όλη την υπόλοιπη ζωή της. Επιστρέφει στην κυψέλη και αναλαμβάνει έργο μετά από 3 μέρες: γεννά συνεχώς, ως και 1.500 αυγά την ημέρα. Τότε οι εργάτριες αρχίζουν να την περιποιούνται και να την προσέχουν. Όταν η βασίλισσα γεννάει, τοποθετεί πρώτα το κεφάλι της σε κάθε κελί (πιθανόν να το εξετάσει) και, αν το κελί είναι άδειο, γυρίζει τοποθετεί την κοιλιά της μέσα και εναποθέτει ένα αυγό.

Το αυγό μπορεί να εξελιχθεί σε κηφήνα ή σε εργάτρια μέλισσα, ανάλογα με το αν έχει γονιμοποιηθεί ή όχι. Αν είναι να εξελιχθεί σε εργάτρια οι υπόλοιπες θα του δώσουν μέλι για να μεγαλώσει. Αν όμως ταϊστεί με άφθονο βασιλικό πολτό, θα γίνει βασίλισσα.
Οι Εργάτριες

Είναι οι ακούραστες μηχανές της κυψέλης. Ανάλογα με την ηλικία τους, μπορούν να επιτελούν διάφορες εργασίες.

    Καθαρίστρια κελιών
    Παραμάνες (τάισμα - περιποίηση βασίλισσας και αυγών)
    Επεξεργάζονται νέκταρ από συλλέκτριες και το μετατρέπουν σε μέλι
    Πακετάρουν γύρη μέσα στα κελιά
    Χτίζουν κηρήθρες
    Καθαρίζουν τη φωλιά από άχρηστα υλικά
    Κάνουν αέρα με τα φτερά τους
    Φρουρούν την είσοδο της κυψέλης
    Πετούν έξω για συλλογή γύρης και νέκταρος

Η διάρκεια από το στάδιο του αυγού μέχρι να εκκολαφθεί η εργάτρια είναι 21 μέρες. Τις πρώτες ταΐζεται με μέλι και γύρη από τις υπόλοιπες εργάτριες.

Οι εργάτριες ζουν κατά μέσο όρο 15-40 μέρες το καλοκαίρι, 30-60 μέρες την άνοιξη και το φθινόπωρο και το χειμώνα μέχρι 140 μέρες. Οι χειμερινές εργάτριες διαθέτουν μεγάλα αποθέματα τροφής σε μορφή λιπωδών σωμάτων, που συμβάλλουν στην αύξηση της διάρκειας της ζωής τους.

Κατά μέσο όρο, μια εργάτρια-συλλέκτρια κάνει ημερησίως 10 ταξίδια νεκταροσυλλογής, δηλαδή μεταφέρει 1/3 του γραμμαρίου νέκταρ στην κυψέλη. Επίσης, οι γυρεοσυλλέκτριες - εργάτριες κάνουν 10 ταξίδια την ημέρα, μεταφέροντας την γύρη στην κυψέλη. Πιο συγκεκριμένα, πιάνονται από τους ανθήρες των λουλουδιών, και με την προβοσκίδα τους καταβρέχουν μια ποσότητα νέκταρος, σχηματίζοντας με τα πόδια τους ένα μπαλάκι γύρης. Το μπαλάκι αυτό μεταφέρεται με το πίσω ζευγάρι ποδιών στην κυψέλη, πάνω σε ένα εξάρτημα του ποδιού που λέγεται ''καλαθάκι γύρης''.
Οι Κηφήνες

Οι κηφήνες δεν συλλέγουν τροφή (έχουν μικρή προβοσκίδα), δεν παράγουν κερί, ούτε ταΐζουν άλλες μέλισσες. Σε ένα μελίσσι, όπου υπάρχουν περίπου 30.000 - 40.000 μέλισσες, υπάρχουν μερικές εκατοντάδες κηφήνες, που ζουν 20 - 30 μέρες. Τις πρώτες μέρες της ζωής τους τρέφονται εξολοκλήρου από τις νεαρές εργάτριες, ενώ στη συνέχεια αρχίζουν να τρέφονται μόνοι τους με αποθηκευμένο μέλι και γύρη. Όταν πετούν, συγκεντρώνονται σε συγκεκριμένες περιοχές, που λέγονται «περιοχές συγκέντρωσης κηφήνων» και περιμένουν την βασίλισσα για να ερωτοτροπήσουν και να ζευγαρώσουν μαζί της.

Πώς βγαίνει το μέλι: Οι μέλισσες πετούν από λουλούδι σε λουλούδι και μαζεύουν το νέκταρ από αυτά. Με την προβοσκίδα τους ρουφούν μια μικρή σταγόνα από νέκταρ και την μεταφέρουν στη κυψέλη. Εκεί, την ανταλλάσσουν πάρα πολλές φορές μαζί με άλλες μέλισσες και αφού προσθέσουν κάποιες ουσίες για τη σωστή διατήρησή του, την αποθηκεύουν στην κηρήθρα. Εκεί, αφού γεμίσουν κάθε κελί της κηρήθρας, βάζουν κερί για να διατηρηθεί το μέλι όσο πιο πολύ γίνεται, για τις κρύες μέρες του χειμώνα που θα ακολουθήσουν.
Μαθήματα που μας διδάσκουν οι μέλισσες

Σεβασμός στον αρχηγό αλλά και δημοκρατία. Οι εργάτριες ακολουθούν κατά γράμμα τις εντολές της βασίλισσας, τη σέβονται, την προστατεύουν, την περιποιούνται και τη φροντίζουν μέχρι την τελευταία μέρα της ζωής της. Μάλιστα, αν αυτή πρέπει να εγκαταλείψει την κυψέλη, της κάνουν ειδικό πρόγραμμα γυμναστικής (την παρενοχλούν για να κινείται περισσότερο), ώστε να χάσει περιττό βάρος για να μπορέσει να πετάξει! Συγχρόνως όμως, οι εργάτριες είναι αυτές που θα αποφασίσουν αν την άνοιξη η παλιά βασίλισσα πρέπει να φύγει και να αντικατασταθεί με μια πιο νέα και δυνατή αρχηγό.

Αυτοθυσία για τους άλλους. Κάθε μέλισσα θα χρησιμοποιήσει το κεντρί της για να υπερασπιστεί τον εαυτό της ή την κυψέλη της, θα θυσιαστεί, αφού με το κεντρί της, θα φύγει ένα μέρος από το σώμα της με αποτέλεσμα μετά από λίγη ώρα να πεθάνει. Για το καλό του συνόλου, οι μέλισσες δίνουν ακόμα και τη ζωή τους.

Οργάνωση. Κάθε μέλισσα, από τις 50.000 που μπορεί να έχει μια κυψέλη, έχει μια συγκεκριμένη αποστολή και πρόγραμμα. Ξέρει ανά πάσα στιγμή τι πρέπει να κάνει και τίποτα δεν γίνεται τυχαία.

Συνεργασία. Οι μέλισσες χτίζουν όλες μαζί τις κηρήθρες, φροντίζουν μαζί τα μικρά αυγά, καθαρίζουν και φρουρούν την κυψέλη ομαδικά. Έτσι, κάθε δουλειά γίνεται πιο γρήγορα και πιο σωστά.

Η βιολογία μιας Βασίλισσας

Η βασίλισσα είναι η μοναδική γόνιμη θηλυκή μέλισσα στην κυψέλη. Ζει στη μέση της κυψέλης και είναι ο αρχηγός της. Είναι εύκολο να την αναγνωρίσει κανείς από το αρκετά μεγαλύτερο σώμα της, σε σχέση με  τις άλλες μέλισσες, και τα  πολύ κοντύτερα φτερά της.

Γονιμοποιείται μια φορά στη ζωή της από τους κηφήνες και η αποκλειστική της αποστολή είναι να γεννάει τα αυγά στα ειδικά εξάγωνα κελιά (ένα στο κάθε κελί), που ετοίμασαν οι εργάτριες γι’ αυτό το σκοπό. Γεννάει δύο ειδών αυγά:

τα γονιμοποιημένα, από τα οποία βγαίνουν οι εργάτριες, και

τα αγονιμοποίητα αυγά, από τα οποία θα βγουν οι κηφήνες.

Τη βασιλική προνύμφη τη θρέφουν οι εργάτριες με διαλεχτή τροφή, το βασιλικό πολτό, ενώ τις υπόλοιπες με μέλι και γύρη. Υπάρχει πιθανότητα όμως να θραφούν με βασιλικό πολτό και περισσότερες από μια προνύμφες. Έτσι μπορεί να γεννηθούν 2 ή 3 νέες βασίλισσες στην κυψέλη. Μόλις εμφανιστεί η πρώτη, τρώει το κέρινο σκέπασμα από τα κελιά των άλλων, που προορίζονται επίσης για βασίλισσες, και τις σκοτώνει, ώστε να μείνει η μοναδική βασίλισσα στην κυψέλη.

Την άνοιξη, η βασίλισσα πρέπει να κάνει το ταξίδι του γάμου της. Βγαίνει λοιπόν στην είσοδο της κυψέλης και βουίζει δυνατά, προσκαλώντας έτσι τους κηφήνες να την ακολουθήσουν. Πετάει όλο και πιο ψηλά, ώστε να εξαντληθούν οι κηφήνες και να γονιμοποιηθεί με τους δυνατότερους.

Επιστρέφει στην κυψέλη, ενώ οι κηφήνες πεθαίνουν, και αρχίζει να γεννάει αυγά μέσα στις κυψέλες  (2.000 – 3.000 αυγά την ημέρα επί 4-5 χρόνια). Αυτή η αποστολή της είναι τόσο σημαντική, ώστε δεν έχει χρόνο ούτε να φαει , ούτε να πλυθεί. Έχει γύρω της πολλές μέλισσες που τη φροντίζουν, την ταΐζουν στο στόμα με γύρη και βασιλικό πολτό και την καθαρίζουν.

Από το αυγό, σε 3-4 μέρες, βγαίνει το σκουληκάκι, που λέγεται προνύμφη.    

Η προνύμφη μεταμορφώνεται σε νύμφη. Η περίοδος της προνύμφης διαρκεί περίπου 10 μέρες.
Η νύμφη, σε 8 περίπου ημέρες, μεταμορφώνεται σε μέλισσα, η οποία βγαίνει από το κελί της.

Έχει επίσης  τους προσωπικούς φρουρούς της, που έχουν διαταγή να επιτίθενται σε όποιον την ενοχλήσει.

Όταν η νέα βασίλισσα επιστρέψει μετά τη γαμήλια πτήση της στην κυψέλη, τα πράγματα γίνονται δύσκολα, γιατί παλιά και νέα βασίλισσα δε χωρούν πια στην ίδια κυψέλη και αρχίζει μεταξύ τους άγριος αγώνας. Η παλιά βασίλισσα προσπαθεί να σκοτώσει ή να διώξει τη νέα. Τελικά, οι νέες εργάτριες προστατεύουν τη βασίλισσά τους και διώχνουν την παλιά, που την ακολουθούν οι παλιές μέλισσες σαν πιστοί οπαδοί.

Η διωγμένη βασίλισσα σταματάει συνήθως σ’ ένα κλαδί δέντρου, οπότε μαζεύονται γύρω της και οι υπόλοιπες μέλισσες και σχηματίζουν ένα είδος τσαμπιού σταφυλιού. Εκεί ξαναρχίζουν το έργο τους, εκτός αν κάποιος μελισσοκόμος τις μαζέψει και τις τοποθετήσει σε κυψέλη.

Έτσι δημιουργείται μια νέα κοινωνία μελισσών, δηλαδή μια κυψέλη. 

Η βιολογία μιας μέλισσας

Η μέλισσα είναι έντομο που ζει κατά μεγάλες οικογένειες μέσα σε κυψέλες. Μέσα σε κάθε κυψέλη υπάρχουν τρία είδη μελισσών: η βασίλισσα, οι εργάτριες και οι κηφήνες.  

Το σώμα της μέλισσας αποτελείται από τρία μέρη: το κεφάλι , το θώρακα και την κοιλιά, συνολικού μήκους 1,5 εκ., περίπου στο μέγεθος ενός μέτριου φιστικιού.

Η μέλισσα έχει τρίχωμα διαφορετικού χρώματος στο σώμα της. Αυτές οι τρίχες κάνουν τις ρίγες των μελισσών να φαίνονται καφέ και κίτρινες.

Στο κεφάλι της έχει δεξιά και αριστερά δύο μεγάλα  μάτια , που αποτελούνται από 13.000 περίπου μικρά μάτια το καθένα και έτσι έχει τη δυνατότητα να βλέπει ταυτόχρονα μπροστά , πίσω, πάνω και κάτω. Στο κέντρο του κεφαλιού της έχει ακόμα τρία απλά μάτια, που σχηματίζουν τρίγωνο.
     
Έχει δυο κεραίες, που είναι σαν δέκτες ραδιοφώνου. Είναι τα όργανα της ακοής και της όσφρησης.

Στο στόμα η μέλισσα έχει μια γλώσσα μακριά, παχιά και εύκαμπτη. Στην άκρη είναι σαν προβοσκίδα με μικρό κουταλάκι, που είναι μαζί όργανο αφής και γεύσης. Όταν δεν τη μεταχειρίζεται, την κρατά κουλουριασμένη στην κοιλιά της. Με την προβοσκίδα ρουφά το νέκταρ από τα λουλούδια.

Από το θώρακα ξεφυτρώνουν δυο ζευγάρια διάφανα, λεπτά αλλά δυνατά φτερά, σαν μεμβράνη από ζελατίνη, ώστε να μπορεί να πετάξει μακριά για τροφή. Το γρήγορο κούνημα των φτερών τους προκαλεί ένα χαρακτηριστικό ήχο, το γνωστό μας  «ζουζούνισμα».

Τα 6 πόδια της μέλισσας είναι κι αυτά τριχωτά και τελειώνουν στις άκρες τους σε νύχια αγκιστρωτά. Στα πίσω πόδια της έχει μικρές κοιλότητες, που λέγονται καλάθια. Αυτά μοιάζουν σαν κίτρινα μπαλόνια, γιατί εκεί βάζει τη γύρη από τα άνθη.

Η κοιλιά της μέλισσας αποτελείται από 6 δαχτυλίδια. Στην άκρη της κοιλιάς υπάρχει το κεντρί το οποίο είναι κούφιο, μοιάζει σαν τρυπανάκι και συγκοινωνεί με έναν αδένα, που έχει μέσα δηλητήριο. Είναι το μοναδικό της όπλο εναντίον των εχθρών της. Όταν ενοχληθεί, αμύνεται με το κεντρί αυτό, που φέρει στο άκρο του μικρά αγκίστρια στραμμένα προς τα μέσα. Έτσι, όταν βυθιστεί σε έναν ελαστικό ιστό, όπως το δέρμα του ανθρώπου, η μέλισσα είναι αναγκασμένη να εγκαταλείψει το κεντρί με τα σπλάχνα, που είναι συνδεδεμένα μαζί του και κατά συνέπεια πεθαίνει. Οι κηφήνες δεν έχουν κεντρί.

Η μέλισσα δεν αναπνέει όπως ο άνθρωπος , αλλά έχει τρύπες στο σώμα, μέσα από τις οποίες περνά ο αέρας.

Η μέλισσα, την άνοιξη και το καλοκαίρι τρέφεται από τη γύρη και το γλυκό νέκταρ  των λουλουδιών. Το χειμώνα τρέφεται με μέλι, που έχει αποθηκέψει στις κηρήθρες της κυψέλης.